Obowiązek alimentacyjny jest to obowiązek dostarczania środków utrzymania i wychowania. Artykuł 128 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego (K.r.o.) stanowi, że obowiązek alimentacyjny obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Za krewnych w linii prostej ustawa uważa zstępnych i wstępnych. Zstępnym jest syn czy wnuk, zaś wstępnym ojciec i dziadek. Ze względu na tematykę Skarbu Matki, poza marginesem rozważań pozostawię obowiązek alimentacyjny między rodzeństwem i ograniczę się do obowiązku „rodzicielskiego”.
Pozew składa się
do Wydziału Rodzinnego
i Nieletnich Sądu Rejonowego
właściwego ze względu na
miejsce zamieszkania dziecka.
Obowiązek alimentacyjny ma charakter bezwzględny, a zatem nie można się go zrzec. Co więcej – osoba uprawniona do otrzymywania alimentów ma prawo dochodzić na drodze sądowej alimentów nawet wówczas, gdy pozwany płacił dotychczas alimenty dobrowolnie. Jeśli chodzi o wysokość alimentów, których można się domagać, to zależy ona z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (dziecka), z drugiej zaś – od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (rodzica, od którego alimenty są dochodzone).
Kodeksowego pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie wyczerpującego katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe – materialne i intelektualne uprawnionego.
Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone, wyznacza treść art. 96 k.r.o., według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa.
[smartads]
Stosownie do powyższego, rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Będzie to mieć wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego będą wzięte pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji.